Κρίνοντας από τους ξέφρενους πανηγυρισμούς, ο λαός της Λιβύης αναμένει πολλά οφέλη από τη πτώση του Καντάφι. Η Λιβύη όμως δεν είναι η μόνη που χαίρεται.
Όσο αφοσιωμένος ήταν ο δικτάτορας στη καταστροφή της χώρας του, άλλο τόσο αποτελούσε μια σοβαρή απειλή για πολλές αναπτυσσόμενες χώρες του πλανήτη. Από την εποχή που ανέλαβε την εξουσία, ο Καντάφι χρησιμοποιούσε τα έσοδα από το πετρέλαιο, και την θέλησή του να καταστήσει τη χώρα του διεθνή παρία, με σκοπό τη στήριξη εξεγέρσεων στην Ανατ. Ασία, στη Νότιο Αμερική, και στη Νότια Αφρική. Αν είμαστε τυχεροί, με την εξαφάνιση του Καντάφι, θα εξαφανιστούν και πολλές εμφύλιες συρράξεις.
Ανέκαθεν, ο Καντάφι δεν ακολουθούσε τους όρους του παιχνιδιού, που είχαν καθιερώσει οι υπόλοιποι Άραβες και Αφρικανοί ηγέτες, σύμφωνα με τους οποίους δεν ανακατεύονταν στα εσωτερικά άλλων κρατών. Ο Καντάφι όμως, ήθελε να χώνεται παντού.
Αγαπημένη του ενασχόληση ήταν το Παγκόσμιο Επαναστατικό Κέντρο, που είχε ιδρύσει κοντά στη Βεγγάζη. Κάποιοι το χαρακτήρισαν ως το Harvard και Yale για μια ολόκληρη γενιά Αφρικανών επαναστατών. Και ενώ πολλοί από τους απόφοιτους μοιράζονταν την αντί-δυτική και αντί-ιμπεριαλιστική φιλοσοφία του Καντάφι, οι περισσότεροι στερούνταν οποιασδήποτε ιδεολογίας.
Η ιδεολογία του Καντάφι έρχονταν συνήθως δεύτερη, μπροστά στη δίψα του για εξουσία. Ήθελε να θεωρείται σημαντικός παίκτης στην Αφρική, με φαντασιώσεις εκδίκησης εναντίον των ΗΠΑ, και με μια αγάπη για τη πρόκληση πολιτικής αναστάτωσης. Πολύ συχνά υποστήριζε κινήματα που είχαν αξιόλογους στόχους, όπως το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο που πολεμούσε το απαρτχάιντ στης Ν. Αφρικής. Πιο συχνά όμως, στήριζε αντιδημοκράτες, που πολλές φορές ήταν ακόμη πιο σκληροί απ ότι ο ίδιος. Τέτοιοι ήταν οι δικτάτορες και τραμπούκοι όπως ο Idriss Deby του Τσαντ, ο Foday Sankoh της Sierra Leone, ο Blaise Compaore της Burkina Faso, και ο Charles Taylor της Λιβερίας. Ο τελευταίος διώκεται σήμερα από το Διεθνές ποινικό δικαστήριο με διάφορες κατηγορίες, μεταξύ των οποίων και εμπόριο λευκής σαρκός.
Έτσι, η Λιβύη μετατράπηκε στο επίκεντρο ενός παγκόσμιου δικτύου ανταρτών και πολέμαρχων. Όσοι λοιπόν εκπαιδεύτηκαν στη Λιβύη, στη συνέχεια χρησιμοποίησαν αυτές τις σχέσεις για αλληλοϋποστήριξη, και ενίσχυση της εξουσίας τους. Για παράδειγμα, ο Compaore έστειλε στρατό για ενίσχυση στους επαναστάτες της Δυτικής Αφρικής, και ήταν αυτός που γνώρισε τον Taylor στον Καντάφι, με αποτέλεσμα ο «έρωτας» των δυο τυράννων να καταλήξει σε μαρτύριο για το λαό της Λιβερίας.
Στο αποκορύφωμα της δύναμης του (1970s, 1980s, και 1990s), και ενώ παντού ξεσπούσαν εμφύλιοι πόλεμοι, με τη τιμή του πετρελαίου να πλουτίζει τη Λιβύη, ο Καντάφι ανοίχτηκε και πέρα από την Αφρική. Βοήθησε με όπλα, χρήματα, και εκπαίδευση ακόμη και τους Μουσουλμάνους αποσχιστές στις Νότιες Φιλιππίνες. Παρά το κοσμικό περιτύλιγμα της, η Λιβύη έχει χρηματοδοτήσει την ισλαμική τρομοκρατική ομάδα Abu Sayyaf, που δρα στις Φιλιππίνες, και έχει δεσμούς με την Al Qaeda.
Παρά τη πολυδιαφημισμένη προσέγγισή του με τη Δύση στις αρχές της δεκαετίας του 2000, στη διάρκεια της οποίας εγκατέλειψε το πρόγραμμα όπλων μαζικής καταστροφής, και φιλοξένησε την Αμερικανίδα υπουργό Εξωτερικών Condoleezza Rice στη Τρίπολη, ο Καντάφι ποτέ δεν έπαψε να στηρίζει επαναστάτες και δικτάτορες. Συνέχισε σταθερά τη στήριξή του προς τον FARC της Κολομβίας, που διακινεί ναρκωτικά και που έχει μετατρέψει μεγάλα τμήματα της Κολομβίας σε ακυβέρνητα φέουδα του. Όπως έχει αναφερθεί, όταν βρέθηκε κάποτε ένας σκληρός δίσκος της οργάνωσης, περιείχε αίτημα προς τον Καντάφι για χορήγηση $100 εκατομμυρίων.
Ο Καντάφι στήριξε επίσης και τον Robert Mugabe της Ζιμπάμπουε, ακόμη και ύστερα από τη διεθνή κατακραυγή και την απώλεια κάθε αξιοπιστίας του Αφρικανού ηγέτη όταν μαθεύτηκε πως νόθευσε τις εθνικές εκλογές της χώρας του.
Η σταθερή υποστήριξη του Καντάφι προς τους άλλους δικτάτορες, αποδείχθηκε αμοιβαία. Ακόμη και τους τελευταίους μήνες, με την εξουσία του να κινδυνεύει και τους επαναστάτες να τον πολεμούν ανοιχτά, οι ομάδες και τα άτομα που είχε βοηθήσει συνέχισαν να τον στηρίζουν. Οι αντάρτες των Φιλιππίνων αντέδρασαν δημοσίως στην επιχείρηση του ΝΑΤΟ στη Λιβύη. Ο Hugo Chavez της Βενεζουέλας, που στο παρελθόν βοήθησε κι αυτός τον FARC, καταδίκασε τη Νατοϊκή επέμβαση χαρακτηρίζοντας την ως «ωμή παραβίαση της διεθνούς νομιμότητας». Όσον αφορά στα παλιά μέλη του Αφρικανικού Κογκρέσου, που ο Καντάφι είχε στηρίξει επί απάρτχαϊντ, τόσο ο Nelson Mandela, όσο και ο νυν πρόεδρος της Νοτιοαφρικανικής Ένωσης Jacob Zuma, χαρακτήρισαν τον Λίβυο συνταγματάρχη ως «αδελφό ηγέτη».
Με τη κατάρρευση του Καντάφι, οι εξεγέρσεις που στήριζε θα πρέπει ή να βρουν νέους σπόνσορες, ή να σβήσουν. Κάποιες ήδη βρίσκονται στα τελευταία τους. Οι αντάρτες των Φιλιππίνων έχουν ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τη κυβέρνηση της Μανίλας, που λέγεται ότι αρχικά οργάνωσε ο γιος του Καντάφι, ο Saif al-Islam.
Στη Burkina Faso, ο Compaore έχει να αντιμετωπίσει λιποταξίες στο στρατό, και διαδηλώσεις στους δρόμους που απειλούν να μετατρέψουν την αραβική άνοιξη σε αφρικανικό χειμώνα. Αδύναμος να λάβει οποιαδήποτε στήριξη από τη Τρίπολη, ο Compaore οδηγείται και αυτός σε ένα τέλος παρόμοιο με αυτό του Καντάφι. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τον 90χρονο Robert Mugabe.
Οι αντικαθεστωτικοί που κέρδισαν την εξουσία στη Τρίπολη, καλά θα κάνουν να αναγνωρίσου το ρόλο της χώρας τους στην αποσταθεροποίηση πολλών σημείων του πλανήτη τα τελευταία 40 χρόνια. Όχι ότι φταίνε αυτοί για το κανταφικό καθεστώς. Αλλά αν αναγνωρίσουν τη πολιτική τους κληρονομιά, και βοηθήσουν οικονομικά τα θύματα του Καντάφι, τότε αυτό θα αποτελέσει μια πολλά υποσχόμενη εξέλιξη για τη χώρα τους.
Του Joshua Kurlantzick
The New Republic
http://www.tnr.com/article/world/94230/libya-qaddafi-africa-foreign-policy
Απόδοση: S.A.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου