Το 2001, είχα προβλέψει μέσα από το βιβλίο μου The Coming Collapse of China, ότι το κομμουνιστικό κόμμα θα καταρρεύσει μέσα σε μια δεκαετία, κυρίως εξαιτίας των αλλαγών που θα προέκυπταν μέσα από την προσχώρηση της χώρας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Πέρασαν δέκα χρόνια, αλλά η πρόβλεψή μου συνεχίζει να ισχύει.
Πως και επιβίωσε μέχρι τώρα η Κίνα; Κυρίως επειδή το καθεστώς της φρόντισε να αποφύγει πολλές υποχρεώσεις που είχε αναλάβει εντάσσοντας τη χώρα στον ΠΟΕ. Μάλιστα η διεθνής κοινότητα παραμένει ανεκτική στις κινεζικές παρασπονδίες. Το αποτέλεσμα είναι ότι το Πεκίνο πέτυχε να προστατεύσει την εσωτερική του αγορά από τον ξένο ανταγωνισμό, ενισχύοντας παράλληλα τις εξαγωγές του.
Η Κίνα αναπτύσσεται, και είναι αρκετοί οι αναλυτές που θεωρούν πως η ανάπτυξη αυτή μπορεί να συνεχιστεί κι άλλο. Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας Justin Yifu Lin, πιστεύει πως η χώρα θα συνεχίσει να αναπτύσσεται για άλλα 20 χρόνια, με ρυθμό 8%, ενώ και το ΔΝΤ προβλέπει ότι η Κίνα θα ξεπεράσει οικονομικά τις ΗΠΑ έως το 2016.
Μην πιστεύετε σε τίποτα από όλα αυτά. Η Κίνα πάει καλά εξαιτίας τριών λόγων:
Πρώτα απ όλα, οι μεταρρυθμίσεις των 1970`ς.
Δεύτερον, το ότι οι αλλαγές αυτές συνέπεσαν με το τέλος του ψυχρού πολέμου, που έριξε τα πολιτικά εμπόδια στο διεθνές εμπόριο.
Τρίτον, όλα αυτά βοηθήθηκαν από την δημογραφική ανάπτυξη της χώρας, που ενίσχυσε το εργατικό δυναμικό της.
Αυτές όμως οι ευνοϊκές συνθήκες έχουν πάψει να υπάρχουν, ή θα πάψουν πολύ σύντομα.
Το ΚΚΚ έχει στρέψει τη πλάτη του στις προοδευτικές μεταρρυθμίσεις. Ο νυν ηγέτης Hu Jintao, ασκεί πολιτικές αναστροφής των μεταρρυθμίσεων. Από το 2008 βλέπουμε μια επιστροφή στην κρατικοποίηση της οικονομίας, και στην ελάττωση των ευκαιριών για τις ξένες επιχειρήσεις. Η Κίνα βάζει εμπόδια, π.χ. στην Google, ενισχύοντας τις κρατικές της επιχειρήσεις εις βάρος των άλλων. Εν ολίγοις, έχει εγκαταλειφθεί το μοντέλο που έκανε την Κίνα πετυχημένη.
Η παγκόσμια οικονομική άνθηση τερματίστηκε άδοξα το 2008, με τη κατάρρευση των παγκόσμιων αγορών. Τα κράτη του πλανήτη άρχισαν να μην ανέχονται τις μερκαντιλιστικές πολιτικές των Κινέζων. Όλοι θέλουν να εξάγουν περισσότερα, και σε μια εποχή προστατευτισμού, και ελεγχόμενου εμπορίου, η Κίνα δεν θα μπορέσει να επαναλάβει την πρόοδο που είχε μέχρι τώρα. Εξαρτάται οικονομικά από την διεθνή κοινότητα σε μεγάλο βαθμό, και για αυτό το λόγο η μείωση της παγκόσμιας ζήτησης θα την βλάψει σοβαρά. Η Κίνα μπορεί να αποτελέσει το μεγαλύτερο θύμα της κρίσης της ευρωζώνης!
Δημογραφικά, θα δούμε μια ακόμη αναστροφή. Ήδη βλέπουμε αύξηση των ημερομισθίων, μια τάση δηλαδή που σε λίγο θα καταστήσει την κινεζική εργοστασιακή παραγωγή μη ανταγωνιστική. Όσο περίεργο κι αν ακούγεται, τελειώνει το περίσσευμα ανθρώπων που θα μετακινούνται στις πόλεις, θα εργάζονται στα εργοστάσια, και θα τονώνουν την οικονομία της. Το δημογραφικό θα της δημιουργήσει εμπόδια στην περαιτέρω ανάπτυξη.
Παράλληλα, υπάρχει η φούσκα των ακινήτων, και ο πληθωρισμός, που οφείλονται στο μεγαλύτερο πρόγραμμα οικονομικών κινήτρων της ιστορίας, στη περίοδο 2008-09. Εδώ και μερικούς μήνες, οικονομικοί δείκτες όπως η κατανάλωση ρεύματος, οι βιομηχανικές παραγγελίες, οι πωλήσεις αυτοκινήτων, οι τιμές ακινήτων, κλπ. δείχνουν μια πορεία προς μια οικονομική σύνθλιψη. Τα χρήματα άρχισαν να φεύγουν από την χώρα, και τα συναλλαγματικά αποθεματικά του Πεκίνου σημειώνουν πτώση εδώ και τρεις μήνες.
Το αποτέλεσμα θα είναι να δούμε μια κατάρρευση, ή μια ιαπωνικού τύπου αργή παρακμή. Ούτως η άλλως, τα οικονομικά της προβλήματα συμπίπτουν με μια περίοδο κοινωνικής αναστάτωσης. Υπήρξαν 280.000 διαδηλώσεις μέσα στο τελευταίο έτος, και οι βίαιες αντιδράσεις συνεχώς κλιμακώνονται. Το κόμμα δεν μπορεί να επιλύσει τις κοινωνικές διαφορές, και ως εκ τούτου προχωρά σε καταστολή, που η Κίνα είχε να δει εδώ και δυο δεκαετίες. Η αστυνομική και στρατιωτική παρουσία έχει ενταθεί, και υπάρχει στενός έλεγχος των επικοινωνιών, αλλά και των ΜΜΕ.
Αυτή η σκληρή αντιμετώπιση έχει καταφέρει να κρατήσει ασφαλές το καθεστώς μέχρι σήμερα, αλλά τέτοιου είδους σταθερότητα είναι αναγκαστικά βραχυπρόθεσμη, ειδικά σε μια κοινωνία όπως η κινεζική που συνεχώς εκσυγχρονίζεται, και που οι περισσότεροι πολίτες δεν συμφωνούν με ένα μονοκομματικό καθεστώς. Ξεκάθαρα, το ΚΚΚ έχει χάσει την ιδεολογική μάχη.
Οι κοινωνικές αλλαγές στη Κίνα επιταχύνονται καθημερινά. Το πρόβλημα για τους κυβερνώντες είναι ότι αν και ο λαός δεν έχει επαναστατικές διαθέσεις, οι κοινωνικές εντάσεις μπορεί να καταλήξουν σε επανάσταση εξαιτίας των ιδιαίτερα ευαίσθητων χρονικών συγκυριών. Η Κίνα είναι πλέον πολύ δυναμική για να μπορέσει να κρατηθεί το κομμουνιστικό καθεστώς στην εξουσία. Σε κάποιο σημείο, σύντομα, κάποια κοινωνική ένταση θα βγει εκτός ελέγχου, και θα διαδοθεί παντού. Και επειδή όλοι σχεδόν οι κάτοικοι μοιράζονται τις ίδιες ανησυχίες, όλοι θα αντιδράσουν παρόμοια. Το είδαμε να συμβαίνει το 1989.
Τα γεγονότα της αραβικής άνοιξης αποδεικνύουν πως οι πολιτικές εξελίξεις έχουν τη δυνατότητα να ανατρέψουν ακόμη και τα πιο ασφαλή απολυταρχικά καθεστώτα. Και η Κίνα δεν έχει καμιά ανοσία σε τέτοιου είδους εξελίξεις. Το ΚΚΚ, που μέχρι τώρα ήταν ευνοημένο από τις παγκόσμιες τάσεις, μπορεί να γίνει θύμα τους.
Θα καταρρεύσει άραγε η Κίνα; Η πολιτική επιστήμη υποστηρίζει ότι χρειάζεται μια σειρά από παράγοντες για να υπάρξει ανατροπή κάποιου καθεστώτος. Στην Κίνα λείπουν δυο από αυτούς: Μια διασπασμένη κυβέρνηση, και μια ισχυρή αντιπολίτευση.
Σε μια εποχή μεγάλων αλλαγών, το ΚΚΚ δεν μοιάζει να μπορεί να αντέξει. Ήδη υπάρχουν διαφωνίες μεταξύ των ελίτ του κόμματος, και τις αργές αντιδράσεις της ηγεσίας του στα γεγονότα. Η διαδικασία λήψης αποφάσεων στο Πεκίνο μοιάζει διαβρωμένη. Άρα, ίσως η κυβέρνηση να είναι ήδη διασπασμένη.
Όσο για την αντιπολίτευση, η ΕΣΣΔ κατέρρευσε χωρίς να υπάρχει αντιπολίτευση. Σε αυτή τη περίοδο ανακατατάξεων, το κινεζικό καθεστώς μπορεί κάλλιστα να διαλυθεί, όπως έγινε με τα αντίστοιχα στην Αίγυπτο και στην Τυνησία. Ο λαός μπορεί να οργανωθεί αστραπιαία, όπως είδαμε να γίνεται πολλές φορές.
Δεν χρειάζεται κάποιος οργανωμένος μηχανισμός για να ανατρέψει ένα καθεστώς, ειδικά σε αυτή την εποχή της επανάστασης χωρίς την ανάγκη ύπαρξης ηγεσιών της, που βιώνουμε.
Μέχρι πρόσφατα όλα ήταν μια χαρά για τους μανδαρίνους του Πεκίνου. Τώρα όμως όχι.
Ναι, η πρόβλεψη που έκανα το 2001 έπεσε έξω. Μπορεί το κινεζικό καθεστώς να μην ανατράπηκε μέχρι σήμερα, αλλά σίγουρα θα ανατραπεί μέσα στο 2012. Στοιχηματίζω σε αυτό!
Του Gordon G. Chang
Foreign Policy
http://www.foreignpolicy.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου