Το «No Easy Day» του Matt Bissonnette (κάτω από το ψευδώνυμο Mark Owen), μέλους της Navy SEAL που συμμετείχε στην επιχείρηση, δίνει μια νέα προοπτική για το τι θα μείνει στην ιστορία ως μία από τις μεγαλύτερες στιγμές της δεκαετίας. Προκάλεσε επίσης τη δημοσίευση ενός ανταγωνιστικού e-book, με τίτλο «No Easy Op» που δημιούργησαν κάποιοι βετεράνοι ειδικοί επιχειρήσεων που αμφισβητούν τα κίνητρα του Bissonnette και επικρίνουν την ελλιπή εξιστόρηση του τι πραγματικά συνέβη εκείνη την σκοτεινή νύχτα στη Νότια Ασία.
Όσοι σχετίζονται με το θέμα, υποστηρίζει ο Wertsch, φαίνεται να υποθέτουν ότι οι αλήθειες που αποκαλύπτουν σήμερα θα καταγραφούν στα ιστορικά αρχεία του αύριο. Το τι επιβιώνει στην ιστορική μνήμη, όμως, εξαρτάται τόσο από τα πρότυπα της ανθρώπινης κατανόησης και μνήμης όσο και από τις εκθέσεις, τα στοιχεία και τα επιχειρήματα που αναδεύονται μέσα στον κύκλο ειδήσεων. Έτσι, αντί της αλήθειας αυτό που θυμόμαστε τελικά για τη δολοφονία του πλέον καταζητούμενου ανθρώπου στον κόσμο θα διαμορφωθεί κατά πάσα πιθανότητα, από ισχυρότερες και πιο επιτακτικές δυνάμεις. Οι πολιτικοί αναλυτές το αναγνωρίζουν αυτό και κάνουν λόγο για «έλεγχο της αφήγησης».
Έρευνες στις νευροεπιστήμες και τη γνωστική ψυχολογία προσφέρουν ιδέες για το πώς λειτουργεί η διαδικασία της ιστορικής μνήμης. Τα ανθρώπινα όντα είναι αρκετά έμπειρα στο να θυμούνται την ουσία των γεγονότων, όμως συχνά αποτυγχάνουν να συγκρατήσουν λεπτομέρειες. Το ανθρώπινο μυαλό θέλει μια καλή ιστορία, έτσι το να θυμόμαστε σημαίνει ότι κρατάμε τις πιο σημαντικές ανατροπές -δηλαδή η ομάδα SEAL 6 σκότωσε τον Μπιν Λάντεν- αλλά όχι όλα όσα οδήγησαν σε αυτά.
Είναι δυνατόν κάποιοι ισχυροί να ελέγχουν μια ιστορία; Είναι, απαντά ο συγγραφέας και είναι ένα γεγονός αναπόσπαστο με την αμερικανική κουλτούρα. Συχνά οι ηγέτες της χώρας αναφέρονται στις ΗΠΑ ως ένα παράδειγμα ελευθερίας για τον υπόλοιπο κόσμο. Το διακύβευμα της κατανόησης για το τι συνέβη στην Αμποταμπάντ είναι υψηλό όπως και η ένταση της δημοσίευσής του «No Easy Day». Άλλες επιδρομές στο Αφγανιστάν και αλλού θα μπορούσαν να έχουν μεγαλύτερες δόσεις ηρωισμού, αλλά επειδή δεν αποτελούν μέρος αυτής της μεγάλης αφήγησης ήταν πιο δύσκολο να εισέλθουν στην εθνική μνήμη, πόσο μάλλον επειδή το γεγονός συνδέεται με την 11η Σεπτεμβρίου.
Οι επιστήμονες καταλαβαίνουν μερικώς μόνο πως λειτουργούν τα πρότυπα αφήγησης στη διαμόρφωση της εθνικής μνήμης, αλλά μερικά πράγματα είναι προφανή: ενθαρρύνουν έναν γνωστικό ναρκισσισμό που προβάλει την ερμηνεία ενός έθνους έναντι άλλων. Στην «Ειρωνεία της αμερικανικής ιστορίας» ο αμερικανός φιλόσοφος Reinhold Niebuhr περιγράφει ένα τέτοιο φαινόμενο κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου: «Είμαστε πεπεισμένοι όπως και οι Σοβιετικοί ότι η κοινωνία μας είναι τόσο ενάρετη που μόνο κακία θα μπορούσε να οδηγήσει σε κριτική για κάποια δράση μας». Αυτό το είδος ναρκισσισμού είναι τόσο βαθύ, ώστε μπορεί να γίνουν παρερμηνείες. Οι Αμερικανοί, για παράδειγμα, θεωρούν τον ρωσικό ισχυρισμό ότι ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν χρησιμοποιούσε πυρηνικά όπλα το 1945 για να εκφοβίσει τον Στάλιν και όχι για να αναγκάσει την Ιαπωνία να παραδοθεί, προσβλητικό.
Όλα αυτά συνηγορούν στο ότι οι πληροφορίες του «No Easy Day» έχουν ελάχιστες πιθανότητες να γίνουν μέρος της ιστορικής μνήμης του έθνους. Αντ’ αυτού, η ιστορία θα δράσει υπέρ της ουσίας και εις βάρος του στοιχείων, καταλήγει ο αρθρογράφος. Οι δυνάμεις αυτές καθιστούν δυνατό να κατανοήσει ένας ολόκληρος πληθυσμός το παρελθόν με παρόμοιο τρόπο και αυτό έχει μεγάλα οφέλη όσον αφορά τον σχηματισμό εθνικής ταυτότητας. Αλλά οι δυνάμεις αυτές έχουν ένα κόστος: υπεραπλουστεύουν και περιορίζουν την προοπτική. Το αντίδοτο είναι να διαχειρίζονται τους λογαριασμούς του παρελθόντος ως μέρος ενός συνεχούς διαλόγου και όχι σαν κατεψυγμένη αλήθεια. Οι επικρίσεις του «No Good Op» στο «No Good Day» σηματοδοτούν την έναρξη ενός τέτοιου διαλόγου, αποδεικνύοντας ότι τελικά τα γεγονότα δεν αλλάζουν πάντα την ιστορία.
foreignaffairs.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου