Πριν το περιστατικό, η Μόσχα αγνόησε τις κλήσεις της Άγκυρας να "τερματίσει άμεσα" τις αεροπορικές επιδρομές της ενάντια στους αντάρτες στο Τουρκμενιστάν, που δραστηριοποιούνται κατά μήκος των συνόρων. Η ένταση κορυφώθηκε με την απόφαση της Τουρκίας να καταρρίψει το ρωσικό Su-24, το οποίο βομβάρδιζε μονάδες της Λίουα Τζαμπάλ αλ-Τουρκμάν, μιας εθνοτικής τουρκικής ομάδας που υποστηρίζεται από την Τουρκία. Η Ρωσία επέμεινε ότι το αεροπλάνο βομβάρδιζε "τρομοκράτες" στην περιοχή. "Καμένη" από το περιστατικό, η Ρωσία ανέπτυξε προηγμένους πυραύλους S-400 στην παράκτια επαρχία της Λατάκειας και διέταξε όλα τα ρωσικά Su-24 να είναι εξοπλισμένα με πυραύλους εδάφους-αέρος. Τα ρωσικά πολεμικά αεροσκάφη συνέχισαν να χτυπούν αντάρτες στο Τουρκμενιστάν - και τις τουρκικές φάλαγγες φορτηγών με βοήθεια κατά μήκος των συνόρων - με αεροπορικές επιδρομές. Αυτές οι προκλητικές κινήσεις προφανώς είναι ένα μήνυμα για να αποτρέψουν τα τουρκικά μαχητικά από το να καταρρίπτουν ρωσικά αεροπλάνα στο μέλλον. Αλλά η Ρωσία διαθέτει οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα για να διατηρήσει ασύμμετρα αντίποινα - συγκεκριμένα, βομβαρδίζοντας ομάδες ανταρτών που υποστηρίζονται από Τούρκους στη Συρία και αποφεύγοντας παράλληλα την εμπλοκή με την Τουρκία σε μια άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση. Ασύμμετρα ή όχι, η Τουρκία θα μπορούσε να εκλάβει την στρατιωτική συγκέντρωση της Ρωσίας κατά μήκος των συνόρων της με τη Συρία ως σοβαρή απειλή και να επικαλεσθεί τα πιο πολύτιμα ατού της: τα τουρκικά στενά. Τα στενά, τα οποία αποτελούνται από τα Δαρδανέλια, τη θάλασσα του Μαρμαρά και το Βόσπορο, είναι μια σειρά από θαλάσσιες οδούς στην Τουρκία που συνδέουν το Αιγαίο - και τη Μεσόγειο- με τη Μαύρη Θάλασσα. Η Τουρκία, η οποία έχει τον πλήρη έλεγχο των Δαρδανελίων και του Βοσπόρου σύμφωνα με τη Συνθήκη του Μοντρέ του 1936, ενεργεί ως θεματοφύλακας των Στενών και ρυθμίζει τη διέλευση των πολεμικών πλοίων που ανήκουν σε κράτη της Μαύρης Θάλασσας. Η Ρωσία εξαρτάται σήμερα από την απεριόριστη πρόσβαση στα στενά που της παρέχεται από τη Συνθήκη του Μοντρέ. Μέσα από τα στενά, στέλνει προμήθειες στη Συρία από τη ναυτική βάση της στο Νοβοροσίσκ στη Μαύρη Θάλασσα, στα ρωσικά λιμάνια Ταρτούς και Λατάκια. Ιστορικά, τα ρωσικά πλοία έχουν απολαύσει απρόσκοπτη πρόσβαση στη Μεσόγειο, μέσω των στενών. Σύμφωνα με τη Συνθήκη του Μοντρέ, ωστόσο, η Τουρκία μπορεί να εμποδίσει νομικά τα ρωσικά πολεμικά πλοία να περάσουν από τα στενά κάτω από δύο προϋποθέσεις: αν είναι σε πόλεμο με τη Ρωσία ή αν θεωρεί ότι "απειλείται με άμεσο κίνδυνο πολέμου". Όπως σχολίασε ο Aaron Stein, ένας εμπειρογνώμονας της Τουρκίας και μη μόνιμο μέλος του Ατλαντικού Συμβουλίου, παραμένει απίθανο η Τουρκία να κλείσει τα στενά - ακόμα και σε αυτούς τους τεταμένους καιρούς. "Νομίζω ότι αυτό το σενάριο θα ξεκινήσει μια κατάσταση ανάλογη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου" δήλωσε ο Stein. "Η Τουρκία θα κρατήσει τα στενά ανοιχτά σύμφωνα με τη Συνθήκη και την ιστορική πρακτική της". Αλλά ενάντια στο πλαίσιο της κλιμακούμενης παρουσίας στρατιωτικών της Ρωσίας κατά μήκος των νότιων συνόρων της Τουρκίας, η Άγκυρα έχει εξουσία, σύμφωνα με το άρθρο 21 του Μοντρέ, να διακόψει έναν από τους πιο ζωτικής σημασίας δεσμούς της με τη Ρωσία στη Συρία, εάν αισθανθεί ότι απειλείται με πόλεμο. Η Τουρκία ήδη δείχνει πρόθυμη να λάβει κάποια μέτρα αντιποίνων σε σχέση με τα στενά. Ο Leonid Bershidsky, αρθρογράφος του Bloomberg View, ανέφερε την Τρίτη ότι η Τουρκία "έκανε τα ρωσικά φορτηγά πλοία να περιμένουν για ώρες, προτού τους επιτρέψει να περάσουν μέσω του Βοσπόρου". Το γεγονός ότι η Ρωσία συνέχισε να στοχεύει χωριά και αντάρτες στο Τουρκμενιστάν, κατά μήκος των συνόρων Τουρκίας-Συρίας, παρά τα αιτήματα της Τουρκίας να σταματήσει, θεωρητικά θα ήταν αρκετό για την Τουρκία να επικαλεστεί το άρθρο 21. "Η στόχευση αυτών των ομάδων του Τουρκμενιστάν, των χωριών και των κομβόι, οδήγησαν την Τουρκία να καλέσει τον ρώσο πρεσβευτή και να απαιτήσει να σταματήσουν οι επιχειρήσεις" αναφέρει ο Όμιλος Soufan σε σχετικό σημείωμα. "Σε λιγότερο από μία εβδομάδα μετά, η Τουρκία κατέρριψε το ρωσικό τζετ". Αν η Ρωσία θέλει να αποδυναμώσει τους αντάρτες στο Τουρκμενιστάν, έτσι ώστε να μην επιστρέψουν στην κεντρική Ασία και να πλήξουν τη Ρωσία - και έτσι να είναι λιγότερο σε θέση να πολεμήσουν τις δυνάμεις του Προέδρου της Συρίας Μπασάρ αλ-Ασαντ -ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν θέλει εξίσου, αν όχι περισσότερο, να επενδύσει στη συνεχιζόμενη ευημερία των Τουρκμένων στη Συρίας, που είναι τουρκικής εθνικότητας. "Η αποφασιστικότητα του Ερντογάν να δημιουργήσει μια παν-τουρκική σφαίρα επιρροής είναι αντίστοιχη με αυτή της Ρωσίας να στοχεύσει τους Τουρκμένους της Συρίας" σχολιάζει ο Όμιλος Soufan. "Είναι δύσκολο να υπερεκτιμούμε πόσο το θέμα αυτό αντηχεί τον Πρόεδρο της Τουρκίας Ερντογάν και την κυβέρνησή του". Είναι επίσης δύσκολο να υπερεκτιμούμε πόσο σημαντικά είναι τα τουρκικά στενά για τη συνέχεια της στρατιωτικής εκστρατείας της Ρωσίας στη Συρία. "Οι αναπτύξεις των λεγόμενων Συριακών Express, των φορτηγών πλοίων Ropucha και Alligator, είναι ζωτικής σημασίας για να κρατήσουν τα ρωσικά στρατεύματα που παρέχονται στο εσωτερικό της Συρίας" σχολίασε ο Τζεμ Ντεβρίμ Γιαϊλάλι, ένας αναλυτής του τουρκικού ναυτικού, στο blog του κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου. "Εάν η Ρωσία δεν μπορεί να στείλει τα πλοία της από τα τουρκικά στενά για οποιονδήποτε λόγο, οι ρώσοι στρατιώτες που υπηρετούν στη Συρία ενδέχεται να βρεθούν σε μια πολύ παρόμοια θέση με αυτή του στρατού του στρατηγού Πάουλους", συνέχισε. Ο στρατηγός Πάουλους ήταν διοικητής των Ναζί στο Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο ο οποίος οδήγησε τη Γερμανία στο Στάλινγκραντ το 1942. Ο ίδιος και τα στρατεύματά του αναγκάστηκαν τελικά να παραδοθούν όταν η βοήθεια από την Έκτη Στρατιά διακόπηκε από ισχυρέ σοβιετικές δυνάμεις. Η ήττα των Γερμανών στο Στάλινγκραντ λέγεται ότι αποτέλεσε σημείο καμπής στον πόλεμο, οδηγώντας στη νίκη των Συμμάχων το 1945. Ο Γιαϊλάλι άφησε να εννοηθεί ότι η Ρωσία και τα στρατεύματα που υποστηρίζει στη Συρία θα μπορούσαν να έχουν την ίδια τύχη αν τα ρωσικά πολεμικά πλοία μπλοκαριστούν από την Ανατολική Μεσόγειο και δεν μπορούν να ανεφοδιάσουν τα στρατεύματά τους. Λαμβάνοντας υπόψη πόσα στοιχεία υπέρ του καθεστώτος έχουν επωφεληθεί από τα ρωσικά όπλα και τις προμήθειες απ' όταν ξέσπασε ο πόλεμος το 2011, δεν είναι παράλογη πρόβλεψη. Ο Μπόρις Ζίλμπερμαν, ένας εμπειρογνώμονας της Ρωσίας στο Ίδρυμα για την Άμυνα της Δημοκρατίας, σημείωσε πως το να διατηρήσει την πρόσβαση της στα στενά - και στη Συρία - και να αποφύγει μια μεγαλύτερης κλίμακας σύγκρουση με το ΝΑΤΟ, έκαναν τη Ρωσία να διατηρήσει τα αντίποινα περιορισμένα και ασύμμετρα. "Οι επιλογές του Πούτιν είναι περιορισμένες", δήλωσε ο Ζίλμπερμαν, γι' αυτό και "η ανάληψη δράσης είναι στο περιθώριο/ ασύμμετρα. Τούτου λεχθέντος ...οι ρωσο-τουρκικές σχέσεις είναι μια πυριτιδαποθήκη", πρόσθεσε. "Η επιδείνωση της σχέσης είναι μια απώλεια τόσο για τη Μόσχα όσο και για την Άγκυρα. Οι εγωισμοί του Πούτιν και του Ερντογάν μπορεί να οδηγήσουν οποιοδήποτε μελλοντικό περιστατικό εκτός ελέγχου". businessinsider.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου